युवांची ग्रामविकासा बाबत भूमिका...

                     संपादकीय 

..युवकांची ग्रामविकासामधील भूमिका...

गाव हे भारताचं हृदय आहे, आणि युवक हे त्या हृदयाचं रक्त! गावाचा खरा विकास म्हणजे रस्ते, पाणी, वीज याचबरोबर शिक्षण, आरोग्य, स्वच्छता, रोजगार, सामाजिक समता अशा सर्व अंगांनी प्रगती करणे.

यामध्ये युवकांची भूमिका केवळ श्रमदानापुरती मर्यादित नसून, नेतृत्व, नवोपक्रम, परिवर्तनाची प्रेरणा आणि सामाजिक बांधिलकी अशी व्यापक आहे.

 युवकांमध्ये असणारी ताकद:

गुणवत्ताअर्थ / उपयोग

 ऊर्जाश्रमदान, क्रियाशीलता

 ज्ञाननवीन माहिती, आधुनिक कौशल्य

प्रेरणाजनजागृती, नेतृत्व

 तंत्रज्ञानज्ञानडिजिटायझेशन, ऑनलाईन सेवांचा वापर

 सामाजिक जाणभेदभावाविरुद्ध भूमिका, समता

 युवकांची ग्रामविकासातील प्रमुख भूमिका:

1. भौतिक विकासात सहभाग

श्रमदान, स्वच्छता अभियान, रस्ता दुरुस्ती, वृक्षारोपण यासारख्या उपक्रमात युवकांचे सक्रीय योगदान.

एक गाव एक पाणवठा ..स्वच्छ ग्राम अभियान..हर घर जल या योजनांमध्ये युवक गटांचा महत्त्वाचा सहभाग.

2.  शिक्षण आणि साक्षरता वाढवणे

युवकांनी गावात बालवर्ग, सायंकाळी शिकवणी वर्ग, वाचनालय सुरू करणे.

महिला आणि वृद्ध व्यक्तींसाठी साक्षरता वर्ग.

3.  आरोग्यविषयक जनजागृती

युवक हे आरोग्य शिबिर, रक्तदान शिबिर, कोविड लसीकरण जनजागृती यामध्ये प्रभावी भूमिका बजावतात.

कुपोषण, स्वच्छता, मासिक पाळी, मद्यपानविरोधी चळवळी.

4.  डिजिटल ग्रामसाक्षरता

युवांनी ग्रामपंचायतींना डिजिटायझेशन, ऑनलाईन सेवा, शेतकरी पोर्टल, आधार, मोबाईल बँकिंग यासाठी मदत करणे.

गावातील लोकांना डिजिटल प्रशिक्षण देणे (मोफत केंद्र, टॅब/कंप्युटर वापर).

5.  स्वयंरोजगार आणि उद्योजकता

तरुणांनी गावात स्टार्टअप, कृषी प्रक्रिया उद्योग, हस्तकला, गोठा व्यवस्थापन सुरू करून इतरांना रोजगार देणे.

प्रधानमंत्री मुद्रा योजना, स्टार्टअप इंडिया, ग्रामीण उद्योजकता योजना यांचा लाभ.

6.  पर्यावरण संवर्धन

युवकांनी गावात वृक्षलागवड, सेंद्रिय शेती, प्लास्टिक बंदी, पाणलोट क्षेत्र विकास यामध्ये भाग घ्यावा.

जलसंधारण, पुनर्वापर, कचरा व्यवस्थापन यासाठी कामगिरी.

7.  समाजातील विषमता हटवणे

जातीभेद, लिंगभेद, बालविवाह, दारूसेवन, हुंडा यासारख्या वाईट प्रथांविरुद्ध उभे राहणे.

महिला, दलित, वृद्ध आणि अपंगांच्या हक्कांसाठी कार्य करणे.

8.  लोकशाही व्यवस्थेत सहभाग

युवकांनी ग्रामसभा, शाळा व्यवस्थापन समिती, महिला बचत गट, कृषी मंडळ यामध्ये सहभाग घ्यावा.

चांगल्या नेतृत्वासाठी निवडणुका लढवाव्यात किंवा सजग मतदार म्हणून काम करावं.

 प्रेरणादायी उदाहरणे:

उदाहरणयोगदान

अण्णा हजारे - राळेगणसिद्धीग्रामसुधारणा, पाणलोट, दारूबंदी, लोकशाही सहभाग

पाटोदा (बीड)युवकांनी ई-गव्हर्नन्स आणि डिजिटायझेशन वापरून गाव विकास केला

मुलांडे गाव, विदर्भयुवकांच्या नेतृत्वाखाली जलसंवर्धन आणि शिक्षण चळवळ

 निष्कर्ष:

गावाचा विकास हा केवळ सरकारचा नाही, तर गावकऱ्यांचा आणि विशेषतः युवांचा सहभाग असलेल्या प्रक्रिया आहे.

आजचे युवक नवे विचार, नवी तंत्रज्ञान, नव्या कल्पना आणि नव्या चळवळी घेऊन ग्रामविकासाच्या प्रक्रियेत महत्त्वाचा भाग उचलत आहेत.

.. जिथे युवक पुढे जातात, तिथे गाव पुढे सरकतो ..